Baharatlar, Türk mutfağının vazgeçilmezleri olmasının yanında sağlık açısından da birçok fayda sağlamaktadır.
Hem lezzet hem de şifa kaynaklarıdır.
Ancak bilinçsizce kullanımının da zararları olduğu unutulmamalıdır.
Sosyal medyada çok fazla bilgi kirliliği var ne yazık ki.
Uzmanı olmayan birçok kişi tarafından baharatlarla hazırlanan kilo verdiren kürler ve detox sıvıları paylaşılıyor. Ancak bunların tüketimi herkes için uygun olmayabilir.
Baharatlar ilaçlarla etkileşime girebilir, ilaçların etkinliğini değiştirebilir veya yan etkilerini artırabilir. Kronik hastalığı olanlar, hamileler veya ilaç kullananlar doktoruna danışmadan bu önerilerden uzak durmalıdır.
Bu uyarıyı yaptıktan sonra Türk mutfağının baş tacı baharatlara değinelim. Faydaları neler, kim, nasıl kullanmalı göz atalım.
Zencefilin faydaları
Yemeklerde baharat olarak tercih edilmenin yanı sıra, çayı demlenerek veya taze de kullanılan bir bitkidir.
İçeriğinde bulunan gingerol bileşiği sayesinde antioksidan ve anti-infilamatuar özelliklere sahiptir.
Bağışıklık sistemini güçlendirir, sindirimi destekler, mide bulantısını hafifletir, hazımsızlık ve midede şişkinliğin giderilmesine yardımcı olur. Boğaz ağrısını hafifleterek soğuk algınlığının belirtilerini hafifletir. Anti-inflamatuar etkisi ile kas ve eklem ağrılarını azaltır. Kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
Zencefili kimler kullanmamalı?
Çalışmalar gebelikte mide bulantısı ve kusma için 1 gr/gün zencefil tüketilmesinin önemli bir yan etki olmaksızın etkili olduğunu gösterse de hamilelikte aşırı zencefil kullanımı rahim kasılmalarını artırarak düşük riskini yükseltebilir. Doktorunuza danışmadan kullanılmamalıdır.
Diyabet hastalarında aşırı tüketimi hipoglisemiye yol açabileceği için kan şekeri dengesini bozabilir.
Safra taşı olan hastalarda safra üretimini artırarak ağrıların artmasına yol açabilir.
Anti- koagülan (Kan sulandırıcı) ilaçlar, anti-diyabetikler (diyabet ilaçları), kalsiyum kanal blokerleri (hipertansiyon ilaçları) ve Sulfaguanidin (antibiyotik grubu) ilaçlar ile zencefil etkileşime girer.
Günlük tüketim miktarı genellikle, taze zencefil için günde 1-2 gram kadar (yaklaşık 1-2 cm taze kök) uygundur. Toz zencefil için ise günlük 2-4 gram kadar tüketim önerilmektedir.
İdeal zencefil dozu ne kadardır?
Günlük 5 gr’ın üzerinde zencefil tüketimi mide tahrişi, tansiyon düşüklüğü, kan sulandırması nedeniyle kanama sorunu ve ağızda tahriş gibi yan etkilere yol açtığı bildirilmektedir. Ayrıca yüksek dozlarda kullanımı ritim bozukluğuna neden olabilir. 18 yaş altında kullanımı önerilmemektedir.
Zerdeçal'ın faydaları
Hint safranı olarak da bilinen zerdeçal, yemeklere altın sarısı bir renk ile hafif keskin bir tat veren bir baharattır.
Zerdeçal, içerdiği güçlü antioksidan ve anti-inflamatuvar özelliklere sahip kurkumin bileşiği sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir, inflamasyonu azaltarak eklem ağrılarını hafifletir, sindirimi düzenler, karaciğer sağlığını destekler ve kalp-damar sağlığını koruyarak genel vücut sağlığı üzerinde çok yönlü ve koruyucu bir etki yaratır.
Mide bulantısı ve hazımsızlık ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarını giderir.
Bilişsel fonksiyonları ve hafızayı güçlendirir. Cilt sağlığını ve güzelliğini destekler. Kan şekeri dengesini korur.
Anti-kanser özellikleri ile kanser hücrelerine karşı koruyucudur. Kanser hücrelerinin büyümesini engelleme potansiyeli gösterir.
Sedef, egzama, akne gibi sorunların iyileşmesine katkı sağlayabilir. Alzheimer ve demans gibi hastalıklara karşı koruyucu etki gösterir.
Depresyon ve anksiyete ile mücadelede yardımcıdır.
Zerdaçal ne kadar tüketilmeli?
Sağlığa birçok faydası olsa da zerdeçal da dikkatli tüketilmesi gereken bir baharattır. Günlük tüketim miktarı, yetişkinler için günde 1-3 çay kaşığı (2-6 gram) zerdeçal tozu önerilir.
Karabiber ve sağlıklı yağlarla birlikte tüketilmesi, kurkuminin emilimini önemli ölçüde artırır.
Zerdeçalı kimler kullanmamalı?
Kronik hastalığı olanlar ve emziren anneler tüketmeden önce mutlaka doktoruna danışılmalıdır. Gebelikte kullanımı önerilmemektedir.
Demir eksikliği anemisi olanlar, safra taşı, karaciğer rahatsızlığı olanlar ve mide rahatsızlığı olan kişiler zerdeçal tüketmemeliler.
Zerdeçal kan sulandırıcı ilaç ve tansiyon ilaçları ile etkileşime girer. İlaçların emilim mekanizmasını değiştirebilir ve etki düzeylerini artırabilir veya azaltabilir.
Diyabetik ilaç kullanan bireylerin zerdeçal tüketmesi hipoglisemi ataklarına neden olabileceğinden kullanımına dikkat edilmelidir.
Özetle, zerdeçal tüketmeye başlamadan önce özellikle kronik bir rahatsızlığınız varsa veya düzenli ilaç kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza danışınız.
Karabiberin faydaları
Karabiber sağlık için oldukça faydalı bir baharattır. Sindirimi kolaylaştırır ve metabolizmayı hızlandırır. Kan dolaşımını artırır, anti-inflamatuvar etkisi ile iltihap azaltmaya yardımcı olur.
Antioksidan özelliği ile bağışıklığı güçlendirir. Terlemeyi ve idrar üretimini artırarak toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.
Karabiber kullanırken kimler dikkat etmeli?
Ancak karabiberin aşırı tüketimi mide tahrişine, reflüye ve sindirim sorunlarına yol açabilir. Karabiberin günlük tüketim miktarı 1-2 çay kaşığı önerilmektedir.
Karabiber astım ilaçları ile etkileşime girebilir. Bu nedenle düzenli ilaç kullanan bireylerin tüketmeden önce doktoruna danışmaları önemlidir. Aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
Kekiğin faydaları?
Kekik, mutfakta yemeklerde sıkça kullanılan bir baharattır. Antibakteriyel ve antifungal özelliklere sahiptir. Antibakteriyel özellikleri sayesinde idrar yolu enfeksiyonlarını hafifletici etki gösterebilir.
Bağışıklık sistemini destekler, sindirimi kolaylaştırır, solunum yolu hastalıklarında rahatlama sağlar, romatizma ve artrit gibi iltihaplı hastalıkların semptomlarını azaltmada yardımcı olabilir.
Güçlü bir antioksidandır.
Kan basıncını düzenleyici ve kötü kolesterol seviyelerini düşürücü özelliklere sahiptir.
Kekik kullanırken dikkat! Sağlığınızı etkileyebilir
Fakat Kekik aşırı tüketildiğinde baş ağrısı, mide bulantısı ve hazımsızlık gibi yan etkilere neden olabilir.
İçeriğindeki bileşenlerin yüksek dozda alınması karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Ayrıca bazı kişilerde deri döküntüsü, kaşıntı veya nefes darlığı gibi alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir.
Kronik rahatsızlığı olanlar, alerjik bünyeye sahip olanlar veya düzenli ilaç kullanan bireyler kekiği dikkatli bir şekilde tüketmelidir.
Kekik, kan sulandırıcı özelliklere sahip olduğu için kanama bozukluğu olan kişilerde risk oluşturabilir. Kan sulandırıcı, tansiyon ve diyabet ilaçları kullanan bireyler, kekiğin ilaçlarla etkileşime girebileceğini unutmamalılar.
Midesi hassas olan kişilerde kekik, mide rahatsızlıklarını tetikleyebilir ve reflü şikayetlerini artırabilir.
Hamilelik ve emzirme döneminde kekik tüketmeden önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
Günlük 1-2 çay kaşığı (yaklaşık 1-2 gr) kuru veya taze kekik kullanımı yeterlidir.
Pul Biberin faydaları
Yemeklerin vazgeçilmezi pul biberin seveni de çok, sevmeyeni de. Ama sağlık üzerinde çok fazla etkiye sahiptir.
Acı biber yüksek miktarda C vitamini içerdiği için bağışıklık sistemini güçlendirir.
İçerdiği kapsaisin sayesinde metabolizmayı hızlandırır ve yağ yakımını destekler.
Antioksidanlar ve antiinflamatuvar bileşiklerden zengindir. Sindirim sistemini destekler ve bağırsak hareketlerini düzenler. Baş ağrısı ve migren gibi durumlarda ağrıyı azaltabilir.
Kimler pul biber kullanırken dikkat etmeli?
Çok yüksek dozlarda pul biber tüketmek tehlikeli olabilir. Kalp atış hızını ve kan basıncını etkileyebilir, mide rahatsızlığına neden olabilir, asit ve reflü semptomlarını ağırlaştırabilir.
