Glifosat, tarımda verim artırıcı bir kimyasal olarak yaygın şekilde kullanılsa da sağlık ve çevre üzerindeki olası zararları nedeniyle dünya genelinde yoğun bir şekilde tartışılıyor. Türkiye’de ve dünyada bu kimyasalın yasaklanması ya da daha sıkı denetimlerle kullanılması gerektiğini savunan uzmanlar, tüketicilerin daha bilinçli olması gerektiğini vurguluyor.
Glifosat, 1970 yılında tarım kimyasalları üreticisi Monsanto tarafından geliştirilmiş ve “Roundup” adıyla piyasaya sürülmüş. Yabancı otların büyümesini durdurarak tarımsal verimi artırmayı amaçlayan bu kimyasal, günümüzde birçok zirai ilaçta ana bileşen olarak kullanılıyor.
Glifosatın zararları nelerdir?
Glifosatın insan sağlığına ve çevreye olası zararları üzerine yapılan araştırmalar, bu kimyasalın güvenliği konusunda ciddi endişeler doğurdu.
2015 yılında Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) bağlı Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), glifosatı “muhtemel kanserojen” olarak sınıflandırdı. Özellikle lenf kanseri ile ilişkili olabileceği belirtiliyor. 
Glifosatın vücuttaki hormonal dengeleri bozabileceği ve üreme sağlığını olumsuz etkileyebileceği yönünde çalışmalar bulunuyor.
Ayrıca glifosat kalıntılarının bağırsak florasını bozarak bağışıklık sistemini zayıflatabileceği de öne sürülüyor.
Glifosat çevreye tehdit oluşturur mu?
Toprakta birikerek biyolojik çeşitliliği tehdit eden glifosat, su kaynaklarına karışarak canlılara zarar verebiliyor. Ayrıca, arılar ve kelebekler gibi tozlaşmada kritik rol oynayan böcek popülasyonları üzerinde de olumsuz etkiler yaratabiliyor.
Dünyada glifosat kullanımı serbest mi?
Dünya genelinde glifosat kullanımı üzerine sert tartışmalar devam ediyor. Bazı ülkeler bu kimyasalın kullanımını tamamen yasaklarken, bazıları ise belirli sınırlarla izin veriyor.
2023 yılında AB, glifosat kullanımına 10 yıl daha izin verdi ancak bazı ülkeler ulusal çapta yasak uyguluyor.
ABD’de glifosat kullanımına izin veriliyor ancak bazı eyaletlerde kısıtlamalar mevcut. Monsanto’nun sahibi olan Bayer şirketi, glifosatın kansere neden olduğu iddiasıyla açılan davalarda milyarlarca dolar tazminat ödemek zorunda kaldı.
Brezilya ve Arjantin’ de ise genetiği değiştirilmiş (GDO) ürünlerle birlikte yaygın olarak kullanılan glifosat, Güney Amerika’da tarımsal üretimin temel taşlarından biri. Ancak yerel halk ve çevreciler bu kimyasalın yasaklanması için mücadele ediyor.
Türkiye’de glifosat kullanımı yasaklandı mı?
Türkiye’de glifosatın kullanımı tamamen yasaklanmış değil. 2023 yılı itibarıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı bazı ürünlerde glifosat kullanımına kısıtlamalar getirse de tamamen yasaklamadı. Türkiye’de özellikle buğday, mısır ve pamuk gibi tarımsal ürünlerde glifosat kullanımına rastlanabiliyor. Ayrıca, belediyeler tarafından park ve bahçelerde yabancı ot mücadelesinde de kullanıldığı biliniyor.
Glifosat kullanımı için tüketiciler ne yapabilir?
Glifosatın zararlarından korunmak için bireyler şu adımları atabilir:
Organik tarımda glifosat kullanımı yasak olduğu için organik ürünler tercih edilebilir.
Küçük ölçekli tarım yapan üreticiler genellikle daha az kimyasal kullanır. Bu nedenle yerel üreticilerden alışveriş yapmak daha sağlıklı olabilir.
Kalıntıları azaltmak için meyve ve sebzeleri sirkeli suda bekletmek faydalı olabilir.
