Kuru incirin faydalarından çok, kuru incirde aflatoksini konuştuğumuz bir yılı geride bıraktık. Avrupa Birliği Gıda Alarm Sistemi'ne(RASFF) 2024 yılında 167 kez, aflatoksin ve okratoksin kaynaklı kuru incir bildiriminin düşmesi, haliyle kuru incire yönelik toplumsal bir endişeye yol açtı.
Aflatoksin ve okratoksin nedir neden oluşur?
Endişeler yersiz değil. Çünkü hem aflatoksin hem de okratoksin, kanserojen etkiler gösteren toksinler. Gıda ürününün küflenmesiyle birlikte açığa çıkan bu zehirli maddeler, mikotoksin olarak adlandırılıyor. Aflatoksin karaciğerde, okratoksin ise böbreklerde kansere yol açan etkiler yaratıyor.
Aflatoksin okratoksin farkı nedir?
Okratoksin A’nın toksik ve kanserojenik etkileri de deney hayvanlarında araştırıldı. Uygulandığı tüm hayvan türlerinde okratoksin, başta böbrek ve karaciğer olmak üzere birçok organa zarar verirken, özellikle böbrek tümörlerine neden olduğu ortaya konuldu.
Kuru incirde yüksek oranda aflatoksin
Böylesi bir tabloda, Avrupa'ya gönderilen kuru incirlerin maksimum kalıntı limitini (MRL) 50 kat aşacak kadar aflatoksin ve okratoksin içerdiğinin tespit edilmesi ve bu incilerin Türkiye'ye iadesi elbette herkesi korkuttu.
Kuru incire aflatoksin ablukası
Avrupa'ya ihraç edilen kuru incir ve Antep fıstıklarının kanserojen toksinler nedeniyle arka arkaya iade edilmesi sonrası, Tarım ve Orman Bakanlığı bu iki ürün için ihracata yönelik düzenlemeleri hayata geçirdi. İlk adım, sağlık sertifikasındaki aldatmacayı önlemeye yönelik atıldı.
Aflatoksin testleri gümrükte de yapılacak
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın kontrolünü gerçekleştirdiği parti yerine, farklı bir partinin ihracata gönderilmesini engellemek için bakanlık, ihraç edilecek kuru inciri gümrük sahasında da analiz etmeyi kararlaştırdı.Yeni yılla birlikte ürün antrepoya girdiğinde ilgili tarım il müdürlüklerinden ekipler gümrüğe giderek, sevk edilecek partiden örnekler alıp tekrar analize tabi tutmaya başladı.
ÇİFTE AFLATOKSİN ANALİZİ
Önceden analiz sadece, ihracatçının deposunda yer alan ve ihraç edileceğini beyan ettiği ürüne yönelik yapılıyordu. Artık hem beyan edilen ürün hem de gümrüğe teslim edilen ürün analize ediliyor. Böylelikle, ihracat için gereken ‘sağlık sertifikası’ için bildirilen ürün ile gönderilen ürün arasında, bir fark oluşması engellenecek.
İade edilen incire dokunulamayacak
Buna ek olarak bakanlık artık, iade edilen kuru incir ve Antep fıstığını da Türkiye'deki gümrüklerde serbest bölgeye girmeden analiz etmeye başladı. Bu analizde ürünün Türk Gıda Kodeksi'ndeki limitleri aşan oranda aflatoksin, okratoksin ya da pestisit içerdiği tespit edilirse, o ürünün 3. bir ülkeye satışına da izin verilmeyecek.
Kuru incir GÜMRÜKTE ayıklanamayacak
Önceden iade edilen ürün için ihracatçı firma gümrükte 3. bir ülkeye satış yapabiliyor, serbest bölgeye alıp, ayıklama işlemine tabi tutarak analize daha temiz ürünlerin girmesini sağlayabiliyordu. Yeni alınanan kararlarla birlikte, ihracatçı firmanın iade edilen riskli ürüne doğrudan müdahalesi de engellenecek. Böylelikle ayıplı ürünlerin ticarete dahil edilmesinin engellenmesi ve iç piyasadaki üretim şartlarının daha kontrollü bir şekilde gerçekleştirilmesi hedefleniyor.
