Birlemiş Milletler, 783 milyon insan açlıkla mücadele ederken dünya genelinde günde 1 milyardan fazla öğünün israf edildiğini açıkladı.
Daha net söylemek gerekirse, bu israf yapılmazsa açlık çeken 738 milyon kişi her gün doyar.
Oluşan bu gıda israfının, yaklaşık 1 trilyon dolara mal olduğu tahmin ediliyor.
UNEP İcra Direktörü Inger Andersen, “Dünya genelinde gıda israfı bu şekilde devam ederse, milyonlarca insan aç kalacak” diyor.
Andersen, ülkelere israfın önüne geçilmesi çağrısını yapıyor.
Türkiye’de de büyük sorun
Türkiye'de de gıda atığı ve gıda israfı, gıda tedarik zincirinin farklı aşamalarında meydana gelen ciddi sorunlardan biridir. Bu konular, ekonomik, çevresel ve sosyal açıdan büyük etkiler yaratır.
Gıda Atığı Nedir?
Gıda atığı, üretimden tüketime kadar olan süreçte herhangi bir aşamada kullanılabilir durumda olan gıdanın çöpe atılması ya da başka bir şekilde yok edilmesidir.
Gıda atığı şu durumlarda oluşabilir:
Üretim aşaması: Tarlada kalan hasat edilemeyen ürünler.
Depolama ve taşıma aşaması: Uygun koşullar sağlanmadığında bozulma.
Perakende ve satış aşaması: Satılamayan ve son kullanma tarihi geçen ürünler.
Tüketim aşaması: Evlerde veya restoranlarda tüketilmeyen gıdaların çöpe atılması.
Gıda İsrafı Nedir?
Gıda israfı, aslında tüketilebilecek gıdanın çeşitli sebeplerle kullanılmaması veya değerinin altında kullanılmasıdır.
İsraf genellikle yanlış satın alma alışkanlıkları, porsiyon kontrolü eksikliği ya da bilinçsiz tüketimden kaynaklanır.
Türkiye'deki Durum: Üretimin yüzde 40’ı kaybediliyor.
1. İstatistikler:
Türkiye'de yılda yaklaşık 26 milyon ton gıda israf edilmektedir.
Evlerde günlük 4,9 milyon ekmek çöpe atılmaktadır.
Toplam gıda üretiminin yaklaşık yüzde 40’ı çeşitli aşamalarda kaybedilmektedir.
2. Sebep ve Etkenler:
Tüketici alışkanlıkları: Aşırı alışveriş, gereksiz büyük porsiyonlar.
Eğitim eksikliği: Gıda saklama yöntemleri hakkında bilgi eksikliği.
Lojistik sorunları: Taşıma ve depolamada uygun altyapının olmaması.
Tedarik zinciri kayıpları: Üretim ve perakende sektöründeki organizasyon eksiklikleri.
3. Çevresel Etki:
Gıda atıkları, çöp sahalarında metan gazı salımına neden olarak iklim değişikliğine katkı yapar. Ayrıca su, enerji ve diğer doğal kaynakların israfına yol açar.
Çözüm Önerileri
1. Bilinçlendirme Kampanyaları: Tüketicilere gıda israfını önleme konusunda eğitim verilmesi.
2. Tedarik Zinciri İyileştirmeleri: Ürünlerin daha iyi depolanması ve taşınması.
3. Yasal Düzenlemeler: Gıda bağışlarını teşvik eden ve israfı caydıran yasaların çıkarılması.
4. Teknolojik Yenilikler: Dijital platformlar aracılığıyla fazla gıdaların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması.
5. Porsiyon Kontrolü: Restoranlarda ve evlerde porsiyonların küçültülmesi.
Türkiye'de, özellikle "Sıfır Atık Projesi" ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları bu sorunlarla mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Ancak, bireylerin de bilinçli hareket etmesi büyük önem taşır.
Konuk Yazar: Osman Işık (Gıda Mühendisleri Birliği Sektor Komisyon Başkanı- Başdenetçi- Gıda Mühendisi)
