Türkiye'den ihraç edilen kurutulmuş gıdalarda, aflatoksin saptandığına ilişkin bildirimlerde, Ekim ayı ile birlikte büyük bir artış yaşanmaya başladı. Avrupa Gıda Alarm Sistemi'ne arka arkaya düşen uyarılarda, Türkiye menşeili kuru incir ve antep fıstıklarında limit aşan oranda aflatoksin tespit edildiği bilgisi yer aldı.
Aflatoksin kalıntısı nedneiyle 20'den fazla kuru incir sevkiyatı sınırdan geri çevrilirken, antep fıstığı için de 3 kez sisteme uyarı düştü. Diğer yandan Türkiye'den gönderilen dut kurusunda da, yine sağlığı tehdit eden bir çeşit mantar; okratoksin A tespit edildi.
Aflotoksin nedir, nasıl oluşur?
AB'nin geri çevirdiği ürünlerin akibeti ile ilgili herhangi bir açıklama yapılmazken, yapılan uyarılar, iç piyasada sıklıkla tükettiğimiz kuru meyve ve kuru yemişlere yönelik, ciddi bir endişe doğurdu. Kurutulmuş gıda ürünleri için zaten en önemli risk, aflatoksin ve okratoksin A oluşumudur. Aflatoksinler, mısır, fıstık, pamuk tohumu ve ağaç yemişleri gibi tarımsal ürünlerde bulunan belirli mantarlar tarafından üretilen bir toksin ailesidir.
Aflatoksin üreten mantarlar, tarlada, hasat sırasında ve depolama sırasında ürünleri kirletebilir. Küf kontaminasyonu, insan sağlığı, gıda güvenliği ve ekonomik açıdan önem teşkil. Meyvelerin kurutularak muhafaza edilmesi eski çağlardan beri kullanılan önemli gıda saklama yöntemlerinden biri olmakla birlikte yetersiz kurutma ve uygun olmayan depolama koşulları, kurutulmuş meyvelerde aflatoksin ve okratoksin A oluşumuna neden olmaktadır.
Aflatoksinin zararları nelerdir?
Aflatoksin B1, Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından Sınıf 1 kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Aflatoksin B1, yutulmasından sonra DNA'ya bağlandığında hasara neden olur.
Okratoksin A. nedir?
Okratoksin A. da, aflatoksin gibi küf kaynaklı bir çeşit mantardır. Aflatoksinle birlikte insan sağlığı için 'en tehlikeli' toksinler sınıfında yer alır. Bu iki madde, genotoksik etkileri nedeniyle çeşitli kanserlere ve DNA ile böbrek hasarına neden oluyor.
Aflatoksin hangi gıdalarda oluşur?
Kuru incir, iç fındık, yer fıstığı, antep fıstığı ve badem; limit üstü aflatoksin barındırmada en riskli gıda ürünleri arasında yer alır. Okratoksin A'ya ise daha çok kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incirde rastlanır. Bu iki zararlı toksin de kurutma ve depolama koşulları nedeniyle oluşur.
Aflatoksin nasıl ANLAŞILIR?
Riskli gıdalarda aflatoksinin oluşup oluşmadığı hem gözle kontrol hem de gıda kontrolüye anlaşılabilir. Özellikle kuru meyve ve kuru yemiş gibi gıdalarda küf oluşumu gözle görülebilecek seviyeye gelmişse, o ürün zararlı toksinler açısından risklidir. Diğer yandan en net tespit ise UV ışını altında yapılır. İhracatçılar, bu tip ürünleri yurtdışına sevk etmeden önce UV ışını altında kontrolden geçirir. Ürün UV Işını altına konulduğunda aflatoksin B1, sarı ve yeşil renk vererek, ürünün üzerinde belirir. Okratoksin A ise UV ışını altında renk vermek. Okratoksin tespiti için kimyasal analizler gereklidir. İhracata gönderilen ürünler UV testine tabi tutulsa da, iç pazarda tüketim için sunulan ürünlerde böyle bir şart aranmaz.
