"Henüz ortaokul sıralarındayken Yaşar Kemal’den, Orhan Kemal’den Çukurova’nın bereketli topraklarını, insanlarını öğrenmiştim. Şimdi Çukurova’ya her gittiğimde kitaptaki bereketli toprakları, o üretken, emekçi insanları arıyorum.
Bize mirasmış gibi sahiplenmeye çalışıyoruz. Romanlara, filmlere konu olan Çukurova pamuğu büyük ölçüde bitti.
Tekstil tezgahlarında Amerika Birleşik Devletleri, Yunanistan, Brezilya pamuğu dokunuyor. Çukurova’nın suyu da tükeniyor.
Geçen yıl çiftçilere resmi yazı ile “ekim yapmayın, su yok” denildi.
Seyhan Sol Sahil Sulama Birliği, 24 Temmuz 2024 tarih ve 13743023.956-1313 sayılı yazı ile çiftçilerin güzlük ekim yapmamaları konusunda uyardı. Çukurova’nın bereketli topraklarını da koruyamadık.
Kitaplardaki pamuk tarlalarında şimdilerde beton binalar yükseliyor.
Kamu yatırımları, konutlar, yollar ovaya yapıldı, yapılmaya da devam ediyor.
Türkiye İş Bankası’nın 1954 yılından beri faaliyet gösteren Adana Kozan Şubesi, “Tarım İhtisas Şubesi” olarak yeniden düzenlendi ve açılışı yapıldı. 
Çukurova bereketli topraklarını kaybediyor
Adana şehir merkezindeki Şakirpaşa Havalimanı yetersiz kalınca ya genişletilmesi ya da yeni bir havalimanı inşa edilmesi gerekiyordu.
Yıllarca tartışıldı.
Havalimanı yılan hikayesine döndü.
Sonunda yer seçimi yapıldı. Çukurova’nın en verimli, sulu tarım arazisine Çukurova Uluslararası Havalimanı inşa edildi. Geçen yıl hizmete açıldı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın verilerine göre havalimanının yapıldığı alan 800 hektar.
Otoyol, bağlantı yolları ve havalimanının faaliyete geçmesi ile bu bölgedeki yeni yapılaşma yüzlerce, binlerce hektarlık tarım arazisi kaybedilecek. Çukurova Uluslararası Havalimanı’nın yapıldığı verimli ova Tarsus’a 15, Mersin’e 45 ve Adana’ya 35 kilometre mesafede.
Son iki hafta da 3 kez bu havalimanına indim ve İzmir’e geri döndüm.
Her seferinde uçak doluydu.
Yolcu kapasitesi açısından ihtiyaç olduğu görülüyor. Havalimanının bölgeye turizm ve lojistik açıdan katkıları mutlaka olacaktır.
Bölgenin tarımsal ürünlerinin ihracatı uçak kargo ile daha kolay yapılacaktır.
Ancak, kaybedilen toprak olunca ve yakın zamana kadar narenciye, pamuk, sebze, meyvenin yetiştiği bu topraklara uçakla inerken gördüğüm manzara içimi acıtıyor.
Çiftçi her şeye rağmen üretiyor
Perşembe günü bir kez daha Çukurova’da, Adana’daydım.
Türkiye İş Bankası’nın 1954 yılından beri faaliyet gösteren Adana Kozan Şubesi, “Tarım İhtisas Şubesi” olarak yeniden düzenlendi ve açılışı yapıldı. İş Bankası ülke genelinde 56 şubesini “tarım ihtisas şubesi” ne dönüştürüyor.
Seçilen şubeler tarımsal üretimin yoğun olduğu, gelişmeye açık, büyük bölümü verimli ovalardaki şubeler.
Mustafa Kemal Atatürk’ün kurucusu, Celal Bayar’ın ilk genel müdürü olduğu Türkiye İş Bankası tarıma destek olmayı sürdürüyor.
Adana’nın Kozan İlçesi tarımsal potansiyeli oldukça yüksek. Ürün çeşitliliği ve üretilen ürünlerin değerlendirilmesi açısından önemli özelliklere sahip.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle uygulamaya koyduğu “planlı üretim” kapsamındaki 13 üründen 11’i Kozan’da destekleme kapsamında.
Bu ürünler sırasıyla arpa, ayçiçeği(yağlık) buğday, fasulye(kuru), mercimek, mısır(dane), nohut, pamuk, patates, soğan ve soya.
Destekleme kapsamındaki ürünlerden sadece aspir ve kanola yok.
Kozan’da öne çıkan ürünler ise hububat, narenciye, Trabzon hurması, bal ve keçi boynuzu.
Narenciyede Kozan portakalı coğrafi işaret ile tescillenmiş önemli bir ürün.
Kozan hurması marka olacak 
Hurmada ise üretim ve bununla birlikte sanayisi de gelişiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2024 yılında ülke genelinde 142 bin ton Trabzon hurması üretildi.
Bunun yaklaşık 40 bin tonu Adana Kozan’da üretiliyor.
Kozan’da üretilen Trabzon hurması yaş veya kurutulmuş olarak satılıyor.
Yaş olarak kilosu bu yıl 20-25 liradan satılırken kurusu 100 liradan başlayıp 200 liraya kadar çıkıyor.
Cips haline getirildiğinde fiyatı 350-400 liraya ulaşıyor.
Trabzon hurmasının Kozan’da üretimi her geçen yıl yaygınlaşırken, yarattığı istihdam da çok önemli.
Hurmanın hasadında, soyulmasında ve ipe dizilmesinde el emeği var. Çok sayıda kadın hurma soyma ve ipe dizme işinde çalışıyor. İlçe ekonomisine önemli katkı sağlıyor.
Hurma üretiminin artması ile bunu sanayide değerlendirmek üzere yeni yatırımlar da yapılıyor.
Bölge için önemli bir gelir kaynağı.
Trabzon hurmasının adı Kozan hurmasına dönüşürse kimse şaşırmasın.
Kozan hurması yakın gelecekte markla olabilir.
Arıcılık ve kooperatifleşmenin getirdiği başarı
Kozan’ın en önemli gelir kaynaklarından birisi de arıcılık.
Marketlerde “Binboğa” markası ile gördüğünüz ballar, Kozan’da faaliyet gösteren Kozan Bal Tarım Satış Kooperatifi’ne ait.
Kooperatif Başkanı Emrah Zararsız ile sohbetimizde bölge için arıcılığın önemini ve sahte balın üreticiye zararlarını anlattı.
Kozan Bal Tarım Satış Kooperatifi Başkanı Emrah Zararsız’ın anlattıkları özetle şöyle: “Kooperatifimiz 1973 yılında 30 civarında üye ile kuruldu. Şu anda 1550 arıcı ailenin ortak olduğu Türkiye’nin en büyük bal kooperatifi.
Aile ortaklığı olduğu için aslında çok geniş bir ortak yapısı var. O yıllarda, 1973’te arıcılarımız o zaman araba yok.
Atla, eşekle Binboğa dağlarına göçerlermiş.
Balı oradan getirdikleri için adını Binboğa balı koymuşlar.
Kooperatifin yıllık 8 bin ton bal üretimi var.
Amacımız üretici ile tüketiciyi buluşturmak.
Bal üretiyoruz, tüketiciye ulaştırıyoruz.
Ne kazansak ortaklarımıza dağıtıyoruz.
Tüm ulusal marketlerde, yerellerde balımız var.
Tam 8 yıldır Milli Savunma Bakanlığının balını biz tedarik ediyoruz.”
Arıcıya en büyük destek sahte balın önlenmesi olur
Kozan olarak ilçe bazında en büyük bal üreticisi olduklarını belirten Emrah Zararsız: ”İl bazında Ordu ilk sırada, Kozan’daki üretimle Adana ikinci sırada.
Bal denilince akla ne yazık ki taklit ve tağşiş geliyor.
Türkiye’nin bal üretimi 112 bin ton, tüketimimiz 250 bin ton.
Avrupa’da balda glikoz varsa ambalajında glikoz olduğu yazıyor.
Bizde yazmıyor.
Kooperatif ortaklarımız Türkiye genlinde gezgin arıcılardır.
Sivas, Kayseri’de yayla balı, Muğla ve yöresinde çam balı, Elazığ ve Malatya’da keven - kekik balı, Muş’ta yayla balı, Konya’da ayçiçeği balı, Adana ve yöresinde sadece narenciye ve ayçiçeği balı üretiliyor.
Arıcılarımız gezginci olduğu için biz balları topluyoruz, laboratuarda analiz ediyoruz.
Bal konusunda en gelişmiş laboratuara sahibiz.
Analiz yapmadan bal almıyoruz.
Analizden geçenleri ambalajlayıp satıyoruz ve parasını ortaklarımıza ödüyoruz. Şu anda 6 bin metrekare kapalı alandaki tesisimizle iç piyasaya çalışıyoruz.
Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde yeni bir yatırım yapıyoruz.
Kapasitemiz 4 katına çıkacak o zaman ihracat yapacağız.
Türkiye’de birkaç yıldır pazar lideriyiz o zaman dünyada pazar lideri olmak istiyoruz.
Arıcılığın bitmemesi için elimizden gelen mücadeleyi veriyoruz en önemli sorunumuz taklit ve tağşiş.
Taklit ve tağşiş oldukça arıcı para kazanamaz.
Bakanlıktan destek istemiyoruz sahte bal engellensin o en büyük destek olur.”
Yazının devamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/adana-kozanin-bereketli-topraklari-ve-insanlari/803605
Adı neden Trabzon hurması?
Anavatanı Uzakdoğu olan, birçok yabancı menşeli meyve türleri gibi Türkiye’de de başarıyla yetiştirilen bu meyvenin; “Trabzon hurması” olarak bilinmesinin sebebi, ilk önce tarihi İpek Yolu ile Anadolu’ya Trabzon üzerinden yayılmasıdır. “Cennet elması” olarak da bilinen Trabzon hurmasının, Türkiye’de Kuzey Anadolu, Hatay ve Antalya civarlarında yetiştiği bilinmektedir (Anonim, 2006).
Bu meyvenin üretiminde Trabzon, Türkiye’de en alt sıralarda yer almaktadır. Üretimin büyük bölümü Akdeniz'de yapılmaktadır.
